اعتقاد به بهشت و دوزخ
علامه مجلسی رحمة الله علیه در مورد اعتقاد به بهشت و دوزخ مینویسد: اعتقاد به معاد جسمانی از ضروریات دین اسلام است و منکر آن کافر و مخلد در جهنم میباشد. اعتقاد به بهشت و دوزخ جسمانی واجب و از ضروریات دین اسلام است.
« مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَائِمٌ وَظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوْا وَعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ »؛ وصف بهشتى كه به پرهيزگاران وعده داده شده [اين است كه] از زير [درختان ] آن نهرها روان است ميوه و سايه اش پايدار است اين است فرجام كسانى كه پرهيزگارى كرده اند و فرجام كافران آتش [دوزخ] است (1)
انواع بهشت های جهان آخرت
پیامبر اکرم (ص) فرمودند : خداوند هشت بهشت دارد که بر روی یکدیگر قرار گرفته اند، اول: نعیم، دوم: خُلد، سوم: قرار، چهارم: عدن، پنجم: جنة المأوی، شش: فردوس، و آن یاقوت زرد است و بر کنگره های آن هزار پایه از یاقوت قرمز، که اندازه آن پانصد سال راه است و بر هر پایه ای غرفه و قصری است از لؤلؤ سفید و اندازه هر قصر، یک روز اسب سوار راه است، بین هر دو قصر صحنها و فضاهایی است که اسبان زین کرده آماده اند و صاحبان آنها سوار شوند و هرجا بخواهند میروند، و اهل هر بهشتی، اهل بهشت دیگر را میبیند و اهل فردوس اهل بهشت غرف اعلی را میبینند و اسم دو بهشت دیگر دارالسّلام و دارالنّور است (2)
هر چیز که مومن در بهشت خواهد، طلب کردنش همین است که بگوید : « سُبحانَکَ اَللهُمَ »، همینکه این را گفت خادمان اقدام مینمایند و آنچه را که او میخواهد برای او حاضر میسازند. چنانچه حق تعالی میفرماید: گفتار آنها در بهشت این است که: خداوندا ! منزهی تو ! و تحیت آنها در آنجا سلام است. (3)؛ مراد آن است که آنچه را طلب نمودند و برایشان حاصل شد، بعد از فارغ شدن، شکر الهی را بجای آورند.(4)
مقایسه بهشت با دنیا
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: « یک وجب از بهشت بهتر است از دنیا و آنچه که درآن میباشد »
تعریف و توصیف های قرآن از نعمت های بهشتی متناسب با درک و فهم ما از دنیا و نعمتهای دنیاست که آنها را می شناسیم و با آنها انس گرفته ایم و غیر آن را درک و تجربه نکرده ایم، لذا در آیات قرآن، در توصیف نعمت های بهشتی، بیشتر درباره زیباترین جلوه های نعمتهای دنیایی مثال زده شده است، مانند:
قصرهایی زیبا با درختانی که نهرها از زیر آن جریان دارد و از جهت کمیت و کیفیت خوردنی ها و نوشیدنی هایش، حد اعلی رعایت شده و نعمتهایش تمام نشدنی است و آنچه که بهشتیان هر لحظه اراده و اشتها نمایند برایشان حاضر و مهیا می شود و خدمتگزاران بانشاط و جوان و زیبارویانی که دائم ساقی و بر گرد آنان اند و همسران پاکی از حورالعین که دست احدی بر آنان نخورده و در زیبارویی و نشاط، وصف ناپذیرند و لباس های فاخر و زیبا و زینت هایی که برایشان مهیا شده و …
هیچگونه تهدیدی از جهت زوال و کم شدن و از دست رفتن و فاسد شدن و کهنه گشتن و تکرار شدن و سایر آفات دنیوی، این نعمات را تهدید نمی کند و بهشتیان هرگز از مکان خود اخراج نمی شوند و هیچگاه به آفت رنج و تکرار و خستگی و مانند آن دچار نمی شوند و به صورت ابدی و همیشگی غرق در بالاترین نعمتهای ممکن هستند. (5)
حضرت علی (ع) میفرمایند: اگر با چشم دل به سوی آنچه برای شما از بهشت توصیف میشود نظر افکنید مسلّماً روح شما از آنچه در این دنیاست اعم از شهوات، لذتها، زیورها و منظر ها[ی حرام] دوری میگزیند.(6)
توصیف بهشت
همیشگی بودن بهشت
در بهشت نعمتهای بهشتی همیشگی و ابدی است و بهشتیان هیچ وقت از آن خارج نمیشوند.قرآن در این باره میفرماید: « وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ ۖ عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ »؛ و امّا كسانى كه خوشبخت (و سعادتمند) شده‌اند، پس تا آسمانها و زمين پابرجاست، در بهشت جاودانند، مگر آنچه پروردگارت بخواهد (اين) عطايى قطع ناشدنى است.(7)
عظمت و وسعت بهشت
قرآن میفرماید: « وَسَارِعُوا إِلَىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ »؛ و بشتابید به سوی مغفرت پروردگار خود و به سوی بهشتی که پهنای آن همه آسمانها و زمین را فرا گرفته و مهیّا برای پرهیزکاران است.(8)
امام باقر (ع) فرمودند: گمان نیک به خداوند خود داشته باشید! بدرستی که بهشت را هشت در است و عرض هر در، چهل سال راه میباشد.
در بهشت هرچه انسان بخواهد وجود دارد
در بهشت هرچه انسان میل کند و از هرچه که چشم لذت ببرد در اختیار میباشد. پیامبر اکرم (ص) از قول پروردگار متعال میفرماید: برای بندگان صالح خود چیز هایی تهیه و آماده کرده ام که هرگز چشمی آنرا ندیده و گوشی آن را نشنیده و بر قلب بشری خطور نکرده است.
باغ ها و درختان بهشتی
قرآن میفرماید: « وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا »؛ وكسانى را كه ايمان آورده وكارهاى نيك انجام داده‌اند، به زودى در باغ‌هايى كه از زير (درختان) آن نهرها جارى است وارد مى‌كنيم. آنان هميشه در آن جاودانند، برايشان در آن جا همسرانى پاكيزه است و آنان را در سايه‌هايى پايدار (بدون سردى وگرمى و طوفان) درآوريم.(9)
رسول اکرم (ص) میفرمایند : ساق نخل های بهشت از طلای سرخ و پوست ساق از زبرجد سبز و شاخه هایش از مروارید سفید و برگ هایش از حلّه های سبز است؛ رطبش از نقره، سفید تر و از عسل شیرین تر و از مسکه (کره)، نرم تر و بدون دانه میباشد؛ طول هر خوشه دوازده ذرع است و هر قدر که از او میبرند در ساعت میروید و کم نمیشود « لَا مَقْطُوعَةٍ وَلَا مَمْنُوعَةٍ واقعه33 » (10)
غذا ها و میوه های بهشتی
« متقین در آنجا هر نوع میوه ای را بخواهند در اختیارشان قرار میگیرد و در نهایت امنیت به سر میبرند »(11)
حضرت علی (ع) فرمودند : بهشتیان چون خواستار غذایی شوند، مرغان سفید از هوا به پایین آمده و بریان میشوند که بهشتیان به قدری که دوست دارند تناول کنند؛ اگر چنانچه میوه ای بخواهند، درختان سر به زیر می آورند و از هر میوه که میل کنند باز شاخه ها به جای خود بر میگردند.
ملحدی به خدمت امام صادق (ع) آمد و سوالات بسیاری نمود و بعد از شنیدن جواب ها مسلمان شد. از جمله سوالات او این بود که چگونه است که اهل بهشت هر میوه که از درختان بهشت میخورند باز آن میوه به همان صورت بر میگردد ؟
– حضرت فرمودند: بلی! مانند چراغ است که هرچند از آن چراغ برافروزند از نور آن کم نمیگردد اگه چه عالم از آن، پر از نور شود.
باز سوال کرد: چطور میشود که اهل بهشت میخورند و می آشامند ولی فضله ندارند؟
– حضرت فرمودند : زیرا که غذایشان نازک و لطیف است و سنگین نمیباشد و از بدن آن ها عرقی خوشبو دفع میشود.
لباس ها بهشتی
« درآنجا با دستبند هایی از طلا آراسته میشوند و لباس های [فاخر] به رنگ سبز، از حریر نازک و ضخیم، به تن میکنند در حالی که بر تختها تکیه کرده اند، چه پاداش خوبی و چه ججمع نیکویی » (12)
حضرت رسول اکرم فرمودند : اگر جامه های اهل بهشت را امروز در دنیا بگشایند هر که سوی آن نظر نماید مدهوش میشود و دیده او تاب دیدن آن را نیاورد.
قصر های بهشتی
« کسانی که تقوای الهی پیشه کنند، برای آن ها غرفه ها و قصر هایی بنا شده که بر روی آنها نیز غرفه هایی قرار دارد و از زیر آنها نهر ها میگذرند »
رسول اکرم (ص) فرمودند: حق تعالی در بهشت ، عمودی از یاقوت سرخ آفریده است که بر سر آن هفتاد هزار قصر دارد و در هر قصری هفتاد هزار غرفه است. خداوند آن را برای کسانی خلق کرده است که در دنیا به خاطر خدا با یکدیگر دوستی کنند و به دیدن یکدیگر روند.
ظرف ها و شراب های بهشتی
قرآن میفرماید: « ظرف های غذا و جامه های طلایی (شراب طهور) را دور آن ها میگردانند و در بهشت آنچه دلها میخواهد و چشمها از آن لذت میبرد موجود است و همیشه درآن خواهید ماند. این بهشت است که شما وارث آن میشوید به خاطر اعمالی که انجام میدادید » (13)
« و در آنجا از جام هایی سیراب میشوند که لبریز از شراب طهوری آمیخته با زنجبیل است. از چشمه ای در بهشت که نامش سلسبیل است » (14)
موسیقی و آهنگهای بهشتی
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: در بهشت بازار است که در آنجا خرید و فروش نیست جز آنکه صورتهای مردان و زنان است، هرکس به صورتی میل پیدا کند در آن وارد میشود و در آنجا جکعی از حورالعین را میبیند که آوازه خوانی میکنند که مانند آن در نیا شنیده نشده است. (15)
در بهشت آهنگ ها و آواز های دلربایی میباشد که توسط حوریان و همینطور درختان نواخته میگردد، منتها لغو و بی فایده نمیباشد بلکه دارای معانی عرفانی و شامل حمد و سپاس و تقدیس پروردگار متعال میباشد. (16)
امام صادق (ع) فرمودند : در بهشت درختی است که نغمه هایی از آن صادر میشود که خلایق هرگز به خوبی آن نشنیده اند؛ این پاداش کسی است که در دنیا از ترس الهی ترک شنیدن غنا (موسیقی طرب آور و حرام) کرده باشد.
حوریان و دختران بهشتی
حور جمع حوراء است و حوراء به دختر جوان و باکره و سفید و بسیار زیبا چشم گفته میشود که دارای پستانهای بسیار زیبایی که گرد و تازه و رسیده و کمی برآمده است میباشد.
قرآن میفرماید : « (برای پرهیزکاران)، دخترانی بسیار جوان و هم سن و سال، جام هایی لبریز و پیاپی(شراب طهور)؛ درآنجا نه سخن لغو و بیهوده ای میشنوند و نه دروغی، این جزایی است از سوی پروردگارت و پاداشی کافی »
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: همامنا بهشتیان به چیزی بیشتر از نکاح اشتها ندارند . لذت نمیبرند. (16)
هریک از حوریان، هفتاد حله پوشیده اند و سفیدی ساقشان از زیر هفتاد حله معلوم است مانند شراب سرخی که در میان آبگینه سفید معلوم میشود یا رشته سفید که از میان یاقوت سرخ مشخص است.
از جماع با هریک از آن حوریان لذت صد مرد را می یابد که هریک چهل سال خواهش مجامعت داشته باشند، برایشان میسر نشده باشد.
آن حوریان همیشه جوان و هم سن و سال هستند و باکره اند و بعد از مجامعت، بکارت ایشان عود می نماید، چنانکه خداوند در قرآن مجید فرموده است: « نیکو اخلاق و نیکو روی هستند؛ هیچ انس و جنی پیشتر با آنها نزدیکی نکرده است؛ آنها در صفا مانند یاقوت و در سفیدی مانند مروارید هستند » (17)
جمع بندی
چیزی که در بالا اشاره شد فقط اندکی از نعمت های بهشت و وصف بهشت بود، نعمت ها و آفریده های خداوند بیشتر از آن چیزی است که در قلم بتوان آورد.
طبق گفته ی خداوند متعال کسانی به بهشت میروند که ایمان آورده، تقوا پیشه کنند و کار های نیک انجام دهند و برای خدا از زشتی ها و گناه بگریزند و هیچگاه از رحمت پرودگارشان نا امید و دل سرد نشوند.
ثمره تقوا و عشقِ به خدا، میشود بهشت؛ کسی که عشق پروردگار را درک کند دیگر بهشت برایش معنی ندارد ، چون خود چشیده از بهشتی که یار فرستاده برای او و نیست لذتی بالاتر از قرب الهی.
منابع
1.رعد آیه 35
2.لئالی ص 496
3.یونس آیه 10
4.بحارالانوار ج 8 ص157 ح998
5.سوره های الرحمن، دهر، واقعه.
6.نهج البلاغه ص 528
7.هود آیه 108
8.آل عمران آیه 133
9.نساء آیه 57
10.بحار الانوار ج8 ص218
11.نبا ایه 31 و 32
12.کهف آیه 31
13.زخرف آیه 70 تا 73
14. انسان آیه 16 تا 18
15. لئال ص 505
16.بحار الانوار ج8 ص 196
17. الرحمن آیه های 70و74و58
